ΠΑΡΟΣ- Η στάρ
Χωρίς αμφιβολία το νησί της Πάρου είναι ένα από τα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας.
Το νησί με τις όμορφες παραλίες, τα κρυστάλλινα καθαρά νερά, τα μοναδικά ηλιοβασιλέματα και την παραδοσιακή κυκλαδίτικη όψη συνδυασμένα με την καλή τουριστική του υποδομή. Οι φυσικές καλλονές του τόπου, η παραδοσιακή ομορφιά των οικισμών, η περίφημη εκκλησία Παναγία Εκατονταπυλιανή και αρχαιολογικές περιοχές όπως ο ναός του Δήλιου, δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για αλησμόνητες διακοπές. Οι μεγαλοπρεπείς βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναστήρια με την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, οι ειδυλλιακές παραλίες της με τα καταγάλανα νερά και την απέραντη αμμουδιά, προσφέρονται για κολύμπι και θαλάσσια σπορ. Στα γραφικά χωριά του νησιού θα χαρείτε τους περιπάτους στα στενά καλντερίμια, και θα νιώσετε τη γοητεία της παράδοσης. Λεύκες, Μάρπησσα, Αλυκή, Αμπελάς, Δρυός, Πίσω Λιβάδι, Πούντα, είναι οι δημοφιλέστεροι οικισμοί που δεν θα πρέπει να παραλείψετε να επισκεφθείτε.Το να κάνει κανείς το γύρο του νησιού, με κάθε είδους μεταφορικό μέσο, είναι πολύ εύκολο χρησιμοποιώντας το ανεπτυγμένο οδικό δίκτυο που διαθέτει η Πάρος.
ΜΟΥΣΕΙΑ
Πολιτιστικό Κέντρο – Μουσείο Πάρου Ανθέμιον
Πρόκειται για ένα πολιτιστικό κέντρο στην Παροικιά, στο οποίο εκτίθενται σε συγκροτημένες ενότητες, συλλογές που αναφέρονται στην ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό κυρίως της Πάρου-Αντιπάρου και του ευρύτερο κυκλαδικού χώρου, με σκοπό την προστασία και τη διάσωσή τους από τον αφανισμό. Η πρωτοβουλία ανήκει στην οικογένεια Αλεξάνδρου και Κυριακής Κοντογιώργου και είναι αποτέλεσμα 40χρονης επίπονης προσπάθειας.
Οι επί μέρους συλλογές διακρίνονται ως εξής:
Βιβλιοθήκη: Περιλαμβάνει 5.000 τόμους βιβλίων, περιοδικών, εντύπων και χειρογράφων, που αντιπροσωπεύουν στο μεγαλύτερο μέρος τους, συγγραφείς που κατάγονται ή ζουν στην Πάρο ή έγραψαν κυρίως για την Πάρο, την Αντίπαρο και τις Κυκλάδες.
Χαρακτικά: Πρόκειται για μια συλλογή με το μεγαλύτερο αριθμό χαρακτικών της περιόδου 1500-1900, που αφορούν τα νησιά Πάρο και Αντίπαρο. Στην ενότητα αυτή διακρίνουμε το τμήμα των χαρτών-πορτολάνων, το τμήμα με τις παριανές ενδυμασίες, τον παριανό χορό, τα χαρακτικά που αφορούν το περίφημο σπήλαιο της Αντιπάρου, τα χαρακτικά που απεικονίζουν τα αρχαία λατομεία μαρμάρου στο Μαράθι της Πάρου, καθώς και διάφορες σκηνές της ζωής του νησιού. Στο τμήμα των χαρτών εκτίθενται και ναυτικά όργανα.
Νομίσματα: Μια πλούσια συλλογή παλαιών και νεότερων νομισμάτων, με ξεχωριστή θέση για τα νομίσματα των αποικιών της Πάρου κι εκείνα της Γαλλοβελγικής εταιρίας για την εκμετάλλευσης των μαρμάρων κατά τον 19ο αιώνα.
Λαογραφικές Συλλογές: Αξιόλογες είναι και οι συλλογές λαογραφικού περιεχομένου, όπως μια σπάνια και πλήρης συλλογή με μέτρα και σταθμά, η συλλογή με τάματα και λατρευτικά είδη, η συλλογή κεντημάτων, μεταλλίων, οικοσήμων, γραμματοσήμων, μια πλούσια συλλογή παλαιών φωτογραφιών κ.ά.
Το Κέντρο είναι ανοιχτό στους επισκέπτες, τους μελετητές και τη μαθητική κοινότητα και πέρα από τις εκδηλώσεις πνευματικού περιεχομένου που διοργανώνει, έχει ήδη εκδώσει σημαντικά βιβλία για την ιστορία, τον πολιτισμό και τη λαογραφία της Πάρου. Ξεχωρίζει το λεύκωμα «Πάρος-Αντίπαρος με τα μάτια των χαρτογράφων και περιηγητών. 15ος-19ος αιώνας».
Εκκλησιαστική Συλλογή Νάουσας
Ο ναός του Αγίου Νικολάου μέσα στο κάστρο της Νάουσας, φιλοξενούσε από το 1963 μια μικρή συλλογή έργων μεταβυζαντινής τέχνης, αποτελούμενη κυρίως από εικόνες, ζωγραφιστούς σταυρούς, τμήματα ξυλόγλυπτων τέμπλων, χαλκογραφίες και λίγα έργα μικροτεχνίας. Η επανέκθεση των έργων πραγματοποιήθηκε το 1997. Ως καταλληλότερος χώρος κρίθηκαν τα ενοποιημένα κελιά στο μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου, στην είσοδο της Νάουσας, επειδή ο ναός του Αγίου Νικολάου δεν επαρκούσε και είχε ανάγκη επισκευών.
Η έκθεση στο νέο αυτό χώρο περιλαμβάνει εικόνες, σταυρούς, ένα βημόθυρο, τμήματα ενός ξυλόγλυπτου τέμπλου και λίγα έργα μικροτεχνίας, που επιλέχθηκαν από τη συλλογή με κριτήριο την αρχαιολογική και καλλιτεχνική τους αξία, αλλά και το βαθμό διατήρησής τους. Συγχρόνως, εκτίθεται στον ίδιο χώρο και το μοναδικό τμήμα τοιχογραφίας από βυζαντινό ναό στα Πρωτόρια, κοντά στη Νάουσα, η αποτοίχιση και συντήρηση του οποίου έγινε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1969-1970.
Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο Όθωνα Κάπαρη
Το Μουσείο Όθωνα Κάπαρη βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Νάουσας και οι συλλογές του περιλαμβάνουν αντικείμενα που σχετίζονται με την ιστορία του τόπου και χρονολογούνται από την αρχαιότητα ως τα νεότερα χρόνια. Αξιόλογη είναι η λαογραφική συλλογή του μουσείου, το αρχείο με φωτογραφίες και διαφάνειες, βιβλία, χάρτες, γκραβούρες και περγαμηνές, καθώς και τα κεραμικά της περιόδου 17ου-18ου αι., τα μολυβδόβουλα και τα αρχαία νομίσματα.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Το 1960 κτίσθηκε, σε επαφή με το Γυμνάσιο, μία μεγάλη αίθουσα για να στεγάσει τα αρχαία, που μέχρι τότε φυλάσσονταν στα κελιά της Καταπολιανής. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 κτίσθηκε η δεύτερη αίθουσα και το 1995 ξεκίνησε η κατασκευή της επέκτασης του Μουσείου. Συλλογές που περιλαμβάνει:
- Αίθουσα Α: Γλυπτά αρχαϊκών και κλασσικών χρόνων
- Αίθουσα Β: Ευρήματα (κεραμεική, μικροτεχνία και γλυπτική) Νεολιθικά, Πρωτοκυκλαδικά, Μυκηναϊκά, Γεωμετρικά, Αρχαϊκά, Κλασσικά, Ελληνιστικά, Ρωμαϊκά.
- Αίθριο: Γλυπτά, αρχιτεκτονικά μέλη, τεφροδόχοι, ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκών χρόνων.
Σημαντικότερα εκθέματα: μαρμάρινο άγαλμα Γοργούς (ύψους 1,35 μ.) που σώζεται σχεδόν ακέραιο, δύο μαρμάρινες ανάγλυφες πλάκες από το Ηρώο του Αρχιλόχου, μαρμάρινο κολοσσικό άγαλμα Αρτέμιδος από το Δήλιο της Πάρου, μαρμάρινο άγαλμα Νίκης που βρέθηκε στο Κάστρο της Παροικιάς, μαρμάρινο άγαλμα ένθρονης θεάς από την Αγκαιριά Πάρου (σωζόμενο ύψος 1,57 μ.), επίστεψη αναθηματικού κίονα στο Ηρώο του Αρχιλόχου που σώζει επιγραφή που αναφέρεται στην ίδρυση του μνημείου από το Δόκιμο, Νεολιθικό ειδώλιο γυναικείας μορφής σε θέση οκλαδόν με τα χέρια κάτω από το στήθος που βρέθηκε στο νησί Σάλιαγκος, μαρμάρινο άγαλμα κόρης με χιτώνα από τα Πρωτόρια Νάουσας, κάτω τμήμα από κορμό κούρου, «Πάριο χρονικό» επιγραφή που περιέχει ιστορικά, θρησκευτικά, φιλολογικά στοιχεία από τα προϊστορικά χρόνια ως το 264 π.Χ.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ
Λόφος του Κάστρου
Ο λόφος του μεσαιωνικού Κάστρου αποτελεί τον πυρήνα της πολιτείας από την εποχή της πρώτης εγκατάστασης (4η χιλιετία π.Χ.) μέχρι σήμερα. Το Κάστρο έκτισε ο ενετός δούκας της Νάξου Σανούδος (13ο αιώνα) με αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων ιερών. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ότι στο Κάστρο βρίσκονται εντοιχισμένα τα μέλη από τρεις αρχαϊκούς και δύο ναούς κλασικής εποχής της αρχαίας πόλης. Από αυτούς σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς (6ου π.Χ. αιώνα) στην κορυφή του λόφου. Δίπλα στα θεμέλια του ναού αποκαλύφθηκε τμήμα του πρωτοκυκλαδικού οικισμού. Στη βόλτα μας στο Κάστρο θα συναντήσουμε μικρά εκκλησάκια, πολλά από αυτά ενσωματωμένα στα τείχη, όπως η Παναγία του Σταυρού (1514), η Αγία Άννα, ο Άγιος Μάρκος, ο Άγιος Στυλιανός και ο εκπληκτικός σε αρχιτεκτονική ναός του Αγίου Κωνσταντίνου με στεγασμένο προαύλιο και καταπληκτική θέα προς την θάλασσα, ένας από τους ωραιότερους στο Αιγαίο.
Λόφος του Κεφάλου
Ανατολικά της Μάρπησσας υψώνεται ο λόφος του Κεφάλου με το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου (17ος αι.) στην κορυφή. Η ανάβαση από την Μάρπησσα στο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου (περίπου μισή ώρα) είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πεζοπορίες που προσφέρει η Πάρος. Λίγο πριν φθάσουμε στην κορυφή, συναντάμε κατάσπαρτες πέτρες, υπολείμματα του ενετικού κάστρου και της κατεστραμμένης πολιτείας του Κεφάλου. Εδώ παίχτηκε το 1537 η τελευταία σκηνή της ενετοκρατίας στην Πάρο, όταν ο πειρατής Μπαρμπαρόσα κατέλαβε και κατέστρεψε το κάστρο που προάσπιζαν οι Ενετοί του Σομμαρίπα. Ανάμεσα στα ερείπια του κάστρου συναντάμε ίχνη από δεκάδες κατεστραμμένα εκκλησάκια. Φτάνοντας στην κορυφή, μπορούμε να θαυμάσουμε το μοναστήρι με τις παλαιές εικόνες και το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο και την μαγευτική θέα προς την ανατολική πλευρά της Πάρου. Η μονή είναι ανοιχτή μόνο τις πρωινές ώρες, τους καλοκαιρινούς μήνες.
Πεταλούδες
Στο δρόμο που συνδέει την Παροικιά με την Αλυκή, σε απόσταση 5 χλμ. περίπου από την Παροικιά, μία διακλάδωση αριστερά από τον κύριο δρόμο, οδηγεί στην τοποθεσία Ψυχοπιανά, όπου βρίσκεται το μοναστήρι του “Χριστού στο Δάσος”. Λίγο δυτικότερα συναντάμε την κοιλάδα με τις Πεταλούδες, έναν από τους σπουδαιότερους βιότοπους στην Ελλάδα. Η περιοχή, που έχει τρεχούμενα νερά και οργιαστική βλάστηση, αποτελεί ιδανικό τόπο διαβίωσης για εκατοντάδες πεταλούδες που μετακινούνται εδώ τους καλοκαιρινούς μήνες.
Το Ενετικό Κάστρο της Νάουσας
Το θαλασσοδαρμένο βενετσιάνικο Κάστρο (μισοβυθισμένο σήμερα) που κλείνει από βορρά το λιμάνι της Νάουσας, είναι έργο της δυναστείας των Σομμαρίπα (15ος αιώνας) και αποτελεί ένα ιδιότυπο οχυρωματικό έργο.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ – ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Εκατονταπυλιανή
Το ιερό στολίδι της Πάρου είναι ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, ένα από τα σημαντικότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία της ελληνικής γης. Βρίσκεται στο Β.Α. τμήμα της πόλης της Πάρου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι. Μέσα από τους θρύλους του βυζαντίου ξεκινά η ιστορία της Εκατονταπυλιανής που πρέπει να οικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα.
Η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, πηγαίνοντας στους Άγιους Τόπους με σκοπό να βρει τον Τίμιο Σταυρό, σταμάτησε με το πλοίο της στη Πάρο, όπου βρίσκει ένα μικρό ναό, από τους πρώτους της νέας θρησκείας. Προσεύχεται και κάνει ένα τάμα. Αν βρει τον Τίμιο Σταυρό να κτίσει στη θέση αυτή ένα μεγάλο ναό. Η προσευχή της εισακούστηκε, η Αγία Ελένη βρήκε τον Σταυρό και πραγματοποίησε την υπόσχεσή της Σύμφωνα με άλλη παράδοση, τον ναό οικοδόμησε ο Μ. Κωνσταντίνος με εντολή της μητέρας του η οποία δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το τάμα της.
Αρχικά ήταν μία σταυρική ξυλόστεγη βασιλική εκκλησία που καταστράφηκε πιθανώς από πυρκαγιά. Την εποχή του Ιουστινιανού ανακατασκευάστηκε και διαμορφώθηκε με θόλους και τρούλο. Σύμφωνα με την παράδοση τον Ιουστινιάνειο ναό της Εκατονταπυλιανής, έκτισε ο μαθητής του πρωτομάστορα που έκτισε την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Κατά τις εποχές της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας δοκίμασε πολλές καταστροφές και λεηλασίες. Την μεγαλύτερη όμως καταστροφή, έπαθε ο ναός στους σεισμούς του 1773. Η μετέπειτα επισκευή παραμόρφωσε την αρχική επιβλητική μορφή του. Το 1959 άρχισε η αποκατάσταση της Εκατονταπυλιανής, η οποία σήμερα έχει την μορφή της εποχής του Ιουστινιανού, σταυρική βασιλική με τρούλο.
Τα γλυπτά που στολίζουν τον ναό, προέρχονται από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας που βρισκόταν στο λιμάνι της Παροικιάς. Στη νότια πλευρά του μεγάλου ναού, βρίσκεται το βαπτιστήριο του 4ου αιώνα, το αρχαιότερο και καλύτερα διατηρημένο βαπτιστήριο σε όλη την ορθόδοξη ανατολή. Στο βαπτιστήριο υπάρχει η παλαιότερη τοιχογραφία από όσες βρέθηκαν στο νησί. Είναι του 11ου – 12ου αιώνα και εικονίζει τον Άγιο Γεώργιο. Στην Εκατονταπυλιανή στεγάζεται και το βυζαντινό μουσείο της Παροικιάς με σπάνιας τέχνης εικόνες, ξυλόγλυπτα και άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια από την περίοδο του βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας. Η μεγαλύτερη γιορτή του νησιού είναι η γιορτή της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου, οπότε ο θρησκευτικός εορτασμός συνοδεύεται από μεγάλο λαϊκό πανηγύρι.